Keramet Sahibi Dervişler
Erzurum halkı arasında bazı dervişlerin kerametleri dilden dile anlatılır. Bunlardan biri Siyamî Dede’dir. Rivayete göre o, celladın elinden birkaç günahsız kişiyi kurtarmıştır. Daha sonra gerçekten suçlu olduğu anlaşılan üç adamı ise kendi tahta kılıcıyla cezalandırmıştır. Bu olay halk arasında uzun süre konuşulmuştur. Siyamî Dede, felçli koluna rağmen güçlü bir kişiliğe sahipti. Keçe külâhıyla tanınan bu derviş, “Allah’ım de Allah’ım” sözüyle anılırdı. Hakkında anlatılan kerametlerden biri de eşine her gece yirmi kez yaklaşabilmesiyle ilgili söylencelerdi.
Bir diğer derviş ise Sefer Dede idi. Erzurum’un sert kışında dahi çıplak gezmesiyle meşhurdu. Halk onu hem hayretle izler hem de manevî bir güç sahibi olduğuna inanırdı Eğerlidağda Bir Ziyaret ve İbretlik Hikâyeler.
Erzurum’un Verimli Toprakları
Her ne kadar Erzurum kış memleketi olarak bilinse de toprakları son derece verimlidir. Şehrin çevresinde düzenli bostanlar vardır. Bu bostanlarda kavun, karpuz, lahana, patlıcan ve çiriş gibi ürünler bolca yetişir. Erzurum geniş bir vilayet olup arpası ve diğer hububatlarıyla meşhurdur. Ekinlikleri bereketli, nimetleri bol ve suları boldur. Irmakları ve kaynaklarıyla Anadolu’nun bayındır şehirlerinden biridir.
Ucuzluk ve Bereket
Erzurum’un en dikkat çeken yönlerinden biri de yiyeceklerin ucuzluğudur. Halkın ihtiyacı kolaylıkla karşılanır. Örneğin:
Bir soman (yaklaşık 16 kilo) buğday bir batmandır. Beş soman buğday yalnızca bir kuruşa satılır.
İki ölçü at yemi bir akçe, bir soman arpa da bir akçedir.
Beş adet beyaz ekmek bir akçeye alınabilir.
Koyun eti iki, sığır eti bir akçe değerindedir.
Bir tavuk, kırk yumurta veya bir güvercin yavrusu da bir akçeye satılır.
Yüz dirhem katmerli çörek veya yağlı kahiler yine bir akçeye bulunur.
Bu ucuzluk, şehrin bereketinin ve halkın refahının açık göstergesidir.
Bahçeler ve Güller
Sert iklim nedeniyle Erzurum’da bağ ve bahçe pek yoktur. Ancak bazı özel gül bahçeleri vardır. Paşa Sarayı’nın bahçesi, Hacı Murad’ın gülistanı, Kefeniğnesioğlu ve Bedros’un gül bahçeleri oldukça meşhurdur. Özellikle katmerli gülleri dillere destandır. Bunun dışında şehirde kış elması ve ahlat armudu yetişir. Ancak diğer meyve türleri pek bulunmaz. Buna rağmen mesire yerlerinde kavak ve salkımsöğüt ağaçları bolca görülür Daily Ephesus Tours.
Sert Kışlar ve Halk Arasında Söylenenler
Erzurum’un kışı öylesine serttir ki halk bu konuda atasözleri üretmiştir. Rivayete göre bir dervişe “Nereden gelirsin?” diye sorulduğunda, “Kar rahmetinden gelirim” dermiş. “Orası neresidir?” dediklerinde, “Soğuktan ‘Ere zulüm’ olan Erzurum’dur” cevabını verirmiş. Yaz mevsimini görüp görmediği sorulduğunda ise şu sözle karşılık verirmiş:
“Vallahi 11 ay 29 gün orada kaldım, herkes yaz gelecek dedi, amma hiç görmedim.”
Bu sözler, Erzurum’un sert ve uzun kışını en güzel şekilde anlatır. Öyle ki, hayvanlar bile bazen kışın şiddetinden şaşkına döner. Bir yıl Temmuz ayında ani fırtına, şimşek ve tipiden dolayı atlar sürüler hâlinde boşanıp Umudum, Kane ve Gez köylerine kadar dağılmıştır. Bu olay, Erzurum kışının ne kadar çetin olduğuna bir örnektir.
