Nahçıvan ve çevresinde konuşulan diller oldukça çeşitlidir. Yerel halk, günlük yaşamda Dehkanî dili, Derî dili, Farsî dili, Pârisî dili, Gazî dili ve Pehlevî dili gibi dilleri kullanır. Önemli eserlerde bu dillerin yeri geldiğinde yazıldığı ve kaydedildiği görülmektedir.
Örneğin Kemâl Paşazâde, Hakâyikü’d-Dekâyîk adlı eserinde şu bilgiyi verir: Tefsir-i Deylemî’de Resûlullah (S.A.V.), Mikâil (A.S.)’den Allah’ın Farsça bir şey söyleyip söylemediğini sorar. Mikâil (A.S.), “Evet, ey Resûlallah” der ve İbrahim (A.S.) suhûfunda Allah’ın sözlerinin Farsça olduğunu belirtir. Resûlullah (S.A.V.) ise, “Cennet ehlinin dili Arapça ve fasih Farsça’dır” buyurur.
Bunlar dışında Nahçıvan ve çevresinde yaşayan Terekeme, Gökdolak ve Moğol kavimleri, kendi özel lehçelerine sahiptir. Bu lehçeler de gerektiğinde yazıya geçirilmiş ve kaydedilmiştir Nahçıvandaki Yüksek Kubbeli Hamam ve Sosyal Hayat.
Nahçıvan Ovası ve Kaleleri
Nahçıvan ovası, sağlam ve dayanıklı kalelerle çevrilidir. Bu kaleler, hem savunma amaçlı yapılmış hem de bölgenin mimari zenginliğini yansıtmaktadır. Bazı kaleler av peşinde dolaşılırken gözle görülmüş, bazılarını ise yakından inceleme fırsatı bulunamamıştır.
Öne çıkan kaleler şunlardır:
Alıncak Van Kalesi: Molla Kutbeddin tarafından inşa edilmiştir ve sağlam yapısıyla dikkat çeker.
Seran Kalesi: Bölgenin bilinen bir diğer önemli kalesidir.
Susuşmarvan Kalesi: Mervan ibnü’l-Hımar tarafından yapılmıştır ve “Sus-ı Marvân” olarak anılır.
Acem ve Tatar Kaleleri
Acem diyarında Revan, Şirvan, Hemedan, Nahçıvan, Gilân-ı Mâzenderan, Van-ı Azerbaycan ve Isfahan gibi kaleler vardır. Tataristan’da ise Biğ Kirman, Çerkez Kirman, Yar Kirman, Kerş Kirman, Taman Kirman, Şahin Kirman, Arbat Kirman, İn Kirman, Gazi Kirman, Doğan Kirman, Özi Kirman ve Ak Kirman gibi kaleler bulunmaktadır Sofia Old City Tours.
Leh vilayetinde kaleler ise Ka-maniçse, İlvoviçse, Çehrliçe, Omaniçe, Rıdvaniçe, Yazloviçe, Kırakoviçe, Gürleviçe, Lubiniçe ve İzbariçe adlarını taşır.
Erdel (Macar) Kaleleri
Grdel diyarında (Erdel) birçok kale yer alır. Bunlardan bazıları şunlardır:
İçtuvar Kalesi, Hustuvar Kalesi, Sakmar Kalesi, Şekeşvar Kalesi, Mekeşvar Kalesi
Uğvar Kalesi, Intuvar Kalesi, Udvar Kalesi, Peteşvar Kalesi, Şebeşvar Kalesi
Kolçıvar Kalesi, Şibevar Kalesi, Jidvar Kalesi, Şiçevar Kalesi, Devevar Kalesi
Şalumkuvar Kalesi, Şebeşuyvar Kalesi, Kuyvar Kalesi, Labuşvar Kalesi, Batlanvar Kalesi, Fuğraşvar Kalesi, Sibinvar Kalesi
Bu kaleler, bölgenin tarihî ve stratejik önemini yansıtmaktadır. Hem yerel halk hem de ziyaretçiler için bu yapılar, eski dönemlerin mimari becerilerini ve savunma sistemlerini anlamak açısından önemlidir.
