Öğrencilerin Memleketlerine Gönderilmesi
Aşiret Mektebi öğrencilerinin her iki senede bir memleketlerine gönderilmeleri, okulun önemli bir kuralıydı. Ancak bazı dönemlerde bu uygulama aksadı. Üç yıl boyunca gönderilmeyen öğrenciler, farklı bir ortama ihtiyaç duymaya başladılar. Bu nedenle aralarında uzak bölgelerden gelen 89 öğrenci, bir süreliğine memleketlerine gönderildi. Gidiş-geliş masrafları için yaklaşık 40.000 kuruş harcandı ve bu para okulun iaşe (yemek) bütçesinden karşılandı. Ayrıca öğrencilere aylık 30 kuruş harçlık verilmekteydi.
Ders Programı
Aşiret Mektebi’nin beş yıllık ders programı oldukça geniş ve dönemin ihtiyaçlarına göre düzenlenmişti:
1. sınıf: Kur’an-ı Kerim, elifba, din bilgileri, Türkçe okuma, yazma, imlâ ve talim.
2. sınıf: Kur’an-ı Kerim, tecvid, din bilgileri, Türkçe okuma, lügat, yazma, hesap, güzel yazı ve talim Aşiret Mektebinin Genişlemesi ve Uygulamaları.
3. sınıf: Kur’an-ı Kerim, tecvid, din bilgileri, peygamberler tarihi, Türkçe sarf, Türkçe okuma, lügat, güzel yazı, hesap, coğrafya, Fransızca, Fransızca yazı ve talim.
4. sınıf: Kur’an-ı Kerim, tecvid, din bilgileri, Arapça sarf, Türkçe nahiv, Farsça, İslâm tarihi, Türkçe kompozisyon, coğrafya, hesap, güzel yazı, çeşitli bilgiler, resim, Fransızca, Fransızca yazı ve talim.
5. sınıf: Kur’an-ı Kerim, tecvid, din bilgileri, Arapça nahiv, Farsça, Osmanlı tarihi, Osmanlıca gramer, Türkçe yazı ve okuma, Türkçe konuşma, coğrafya, matematik ve geometri, güzel yazı, genel kültür, sağlık bilgisi, defter tutma usulü, Fransızca, resim ve beden eğitimi.
Programın Özellikleri
Bu program, düzeyi bakımından rüştiye (ortaokul) ile idadi (lise) arasında yer alıyordu. Ancak bazı yönleriyle diğer ortaokullardan ayrılıyordu. Her sınıfta Kur’an ve tecvid derslerinin zorunlu olması, ayrıca Türkçe konuşma dersinin bulunması ve beden eğitiminin (talim) her sınıfta verilmesi bu farklılıklardandı. Beden eğitiminin önemsenmesi, öğrencilerin ileride Harbiye ve Bahriye mekteplerine giderek askerî rütbe ve üniforma almaları düşüncesiyle bağlantılıydı.
Mezunların Mülkiye’ye Gönderilmesi
Daha sonra alınan bir kararla Aşiret Mektebi mezunlarının Mülkiye Mektebi’nde de bir yıl eğitim almaları kararlaştırıldı. Bu öğrenciler, eğitimlerini tamamladıktan sonra Arabistan’a kaymakam olarak gönderilmek üzere yetiştiriliyordu. Ancak doğrudan kaymakam yapılmazlar, önce vilayetlerde staj niteliğinde görevler alırlardı Guided Istanbul Tour.
Aşiretli Öğrencilerin Zorlukları
Aşiret Mektebi’nde verilen eğitim, Mülkiye Mektebi’nin seviyesine ulaşmak için yeterli değildi. Bu nedenle Mülkiye’ye gönderilen aşiretli öğrenciler, normal programı bir yılda takip edemiyor, onlara “sınıf-ı mahsus” adı verilen ayrı bir program uygulanıyordu. Böylece mülkiyelilerden farklı bir düzende yetiştiriliyorlardı.
Sonuç olarak Aşiret Mektebi, hem dini hem de modern dersleri bir arada sunan, öğrencileri devlet görevlerine hazırlayan özel bir kurumdu. Fakat eğitim seviyesi yüksek okullarla kıyaslandığında eksiklikleri olduğu için mezunların Mülkiye’de ek dersler alması zorunlu hale gelmişti.
